Diagnozy zaburzeń rozwojowych

Określana jako „złoty standard” diagnozy autyzmu na świecie. Podczas badania proponujemy dziecku/dorosłemu kilkanaście wspólnych aktywności i tematów do rozmowy. ADOS pomaga wykryć spektrum autyzmu u dzieci od 12 miesiąca życia, u młodzieży i osób dorosłych.

Rodzice dzieci otrzymują pisemne wyniki badania, wraz z omówieniem i wydanymi zaleceniami.

Skala inteligencji Stanford-Binet to test inteligencji, który pozwala na precyzyjne określenie zdolności intelektualnych oraz szeroko rozumianego funkcjonowania poznawczego badanej osoby. Najczęściej wykorzystuje się go do diagnozy dzieci i młodzieży.

Test bada:

• wiedzę
• rozumowanie płynne
• rozumowanie ilościowe
• pamięć roboczą
• przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne.

Test Inteligencji Bineta stosowany jest najczęściej w przypadku podejrzenia, że rozwój osoby badanej (najczęściej dziecka lub nastolatka) odbiega od normy. Jako jedno z nielicznych narzędzi diagnostycznych, Skala Stanford Binet pozwala na precyzyjne badanie stopnia niepełnosprawności umysłowej (stopień lekki i stopień umiarkowany), „wychwytuje” u dziecka konkretne objawy ukierunkowane na diagnostykę:

• specyficznych trudności w uczeniu się (dysgrafia, dysleksja, dyskalkulia)
• zaburzeń rozwoju językowego (takich jak np. opóźniony rozwój mowy bądź SLI – specyficzne zaburzenia językowe)
• zaburzeń uwagi (ADHD)

Umożliwia także rozpoznanie wybitnych zdolności intelektualnych u najmłodszych.

Test Bineta dla dzieci może również stanowić istotne uzupełnienie diagnostyki prowadzonej w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu, w tym zespołu Aspergera.

Diagnoza inteligencji i rozwoju dzieci i młodzieży IDS2 umożliwia wszechstronną ocenę zdolności oraz kompetencji osób wieku od 5 do 20 lat.

Obejmuje ona:

• diagnozowanie osób niepełnosprawnych intelektualnie, w tym różnicowanie normy i niepełnosprawności, określanie stopnia niepełnosprawności (lekki / umiarkowany) oraz ocenę mocnych i słabych stron w zakresie zdolności oraz kompetencji
• diagnozowanie osób z trudnościami szkolnymi, mające na celu określenie przyczyn tych problemów oraz projektowanie oddziaływań terapeutycznych
• diagnozowanie gotowości szkolnej wedle procedury opisanej wcześniej dla Skal Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci w wieku 5–10 lat IDS, uzupełnionej o wybrane wskaźniki
• identyfikowanie dzieci podejrzanych o różne zaburzenia (dysleksję, ADHD, autyzm)
• diagnozowanie osób ponadprzeciętnie zdolnych.

Nadpobudliwość, trudności z koncentracją, impulsywność czy tzw. “nadmiar energii" czyli nadpobudliwość ruchowa, szerzej znana jako ADHD.

Pierwsze objawy ADHD pojawiają się najczęściej we wczesnym wieku szkolnym, ale nieraz można je zaobserwować już u niemowląt. Nieleczone w późniejszym czasie przeradzają się w “pełnoobjawowe” ADHD. Diagnoza u dzieci jest pierwszym krokiem do skutecznej terapii i całkowitego wyeliminowania objawów ADHD.

Pełne spektrum symptomów ADHD u dzieci rozwija się pomiędzy 6 a 12 rokiem życia. Objawy obejmują zarówno obszar fizyczny (np. specyficzne ruchy wykonywane przez dziecko), jak i psychiczny (dziecko zachowuje się w odmienny od rówieśników sposób, ciężko jest mu dostosować się do norm społecznych).

Wyróżniamy trzy najistotniejsze grupy symptomów, jakie daje ADHD. Diagnoza u dzieci może być postawiona, jeżeli u małego Pacjenta obserwuje się chociaż niektóre objawy wyróżnione w każdej z podgrup.

1. Zaburzenia koncentracji uwagi:
   • częste błędy w pracach szkolnych i sprawdzianach, wynikające z roztargnienia, a nie braku umiejętności
   • trudności w utrzymaniu uwagi, rozpraszanie się
   • częste niereagowanie na polecenia, nieprzestrzeganie instrukcji
   • trudności w organizowaniu swojej pracy, unikanie trudniejszych zadań (np. częste zaniedbywanie nauki, nieodrabianie prac domowych)
   • częste gubienie lub nieumyślne psucie swoich rzeczy
   • roztargnienie, zapominanie o różnych sprawach
2. Nadmierna reaktywność – nadpobudliwość ruchowa dzieci
   
   • częste ruszanie rękami i nogami, wstawanie od ławki, trudność z “wysiedzeniem na miejscu”, gdy jest to wymagane
   • dziecko sprawia wrażenie “rozbieganego”, trudno jest mu spożytkować swoją energię, przez co często np. wtrąca się do rozmów dorosłych
   • bawi się w hałaśliwy sposób, ma bardzo dużą potrzebę aktywności fizycznej, wolny czas zawsze spędza w ruchu, a nie na “biernym” odpoczynku
3. Impulsywność
   • częste przerywanie wypowiedzi rozmówców, nadmierne mówienie, nieuwzględnianie potrzeb innych (np. nieczekanie na swoją kolej);
   • brak cierpliwości, częste wchodzenie w konflikt z innymi dziećmi i osobami dorosłymi

Warto podkreślić, że wraz z wiekiem zmienia się kliniczny obraz ADHD. Objawy u dzieci w wieku przedszkolnym częściej obejmują np. bicie innych dzieci lub wyrywanie zabawek. U uczniów zaś impulsywność przejawia się reagowaniem intensywnymi emocjami nawet na błahe sytuacje, szybkim wchodzeniem w kłótnie i przepychanki, częstym używaniem wyzwisk i różnych form agresji w sytuacjach konfliktowych.

ADHD może być rozpoznane, jeśli objawy u dzieci wpływają negatywnie na życie dziecka i pojawiają się nie tylko w szkole, ale także w domu.

Ocena rozwoju psychoruchowego KORP umożliwia diagnozę dzieci w sferze:

• rozwoju ruchowego
• motoryki precyzyjnej i lateralizacji
• spostrzegania wzrokowego i koordynacji wzrokowo-ruchowej
• komunikowania się i mowy
• emocji i relacji społecznych
• funkcji behawioralnych
• umiejętności przedszkolnych i szkolnych (karty dla dzieci w wieku od 3,0 do 9,11 r. ż.)

Przeprowadzana jest u osób, u których zaobserwowano trudności w uczeniu się i koncentracji, u dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu, a także u Pacjentów, którzy przejawiają trudności w zakresie koordynacji, zaburzenia zachowania, problemy emocjonalne, trudności związane z nabywaniem umiejętności wykonywania czynności samoobsługowych i ich realizacją, a także nadpobudliwość ruchową.

Diagnoza procesów integracji sensorycznej obejmuje:

1. Wywiad z rodzicami: terapeuta SI zadaje pytania dotyczące przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka, przebytych chorób i innych problemów zdrowotnych. Wskazane jest, aby rodzice przynieśli ze sobą informacje od innych specjalistów zajmujących się dzieckiem np. neurologa, logopedy, psychologa.
2. Kwestionariusze: rodzice zostają poproszeni o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które stanowią dopełnienie procesu diagnostycznego
3. Próby kliniczne: na prośbę terapeuty dziecko wykonuje kilka zadań, które mają na celu wykluczenie lub potwierdzenie występowania u przetrwałych odruchów, a także ocenę napięcia mięśniowego, równowagi, koordynacji i pracy oczu.
4. Testy: wykonuje się je u dzieci od 4 roku życia. Badają one koordynację i płynność ruchową ciała, planowanie motoryczne, czucie ciała (umiejętność zlokalizowania bodźca dotykowego), równowagę oraz pracę rąk. Natomiast w przypadku Pacjentów poniżej 4 roku życia i tych, wobec których nie można zastosować testów, np. u osób z autyzmem, niepełnosprawnością intelektualną lub dzieci, które nie współpracują z innych powodów, przeprowadza się badanie przy pomocy prób z obserwacji klinicznej i obserwacji spontanicznej aktywności dziecka na sali terapeutycznej.
5. Podsumowanie diagnozy: rozmowa z rodzicami na temat uzyskanych wyników i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są objaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują pisemną diagnozę, która zawiera dane z wywiadu i kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych i testów oraz wnioski i zalecenia.

Diagnoza funkcjonalna testem PEP-R (Profil Psychoedukacyjny PEP-R E. Schoplera) pozwala na określenie aktualnego wieku rozwoju dziecka oraz tzw. sfery najbliższego rozwoju, która wyznacza możliwości nauki w najbliższym czasie. Test jest przeznaczony dla dzieci w wieku od 6 miesięcy do 7 lat, niemniej w przypadku Pacjentów z zaburzeniami rozwoju może być wykonywany nawet do 12 roku życia.

Diagnoza testem PEP-R jest szczególnie pomocna w układaniu planów terapii dla dzieci z podejrzeniem zaburzeń rozwojowych oraz dla dzieci, u których zdiagnozowano:

• zaburzenia ze spektrum autyzmu
• zaburzeniami w rozwoju mowy
• inne zaburzenia rozwoju, np. zespół Downa

Wszystkie zachowania dziecka podczas badania są oceniane wg dwóch głównych skal (Skali Rozwoju i Skali Zachowania), które pozwalają na określenie szczegółowego profilu rozwoju dziecka i określenie nasilenia zachowań charakterystycznych dla autyzmu.

W trakcie badania:

oceniane są umiejętności w zakresie dużej i małej motoryki, w szczególności umiejętności grafomotoryczne (rodzaj chwytu narzędzia pisarskiego, poziom rysunku)
analizowane są potencjalne przyczyny ograniczeń dziecka w zakresie sprawności manualnej

Diagnoza obejmuje ocenę następujących aspektów funkcjonowania dziecka:

• zakresu ruchomości stawów: barkowego, łokciowego i nadgarstka
• napięcia mięśniowe i postawy ciała
• stabilizację posturalną
• przetrwałych odruchów niemowlęcych
• czucia powierzchniowego i głębokiego w obrębie dłoni
• percepcji wzrokowej
• lateralizacji (preferencji ręki prawej bądź lewej)
• koordynacji bilateralnej (wykonywania czynności przy użyciu obydwu rąk jednocześnie)